|
Sint-Salvatorkerk van Borgt
Georiënteerde longitudinale kruiskerk met Sint-Donatus als tweede patroon.
Het voormalige omringende kerkhof is omgeven door een grotendeels breukstenen
muur. Ten westen L-vormige brede toegangstrap voorafgegaan door een
Sint-Salvatorbeeld in kunststeen op een hoge breukstenen sokkel, A. D'Have
gesigneerd.
De Sint-Salvatorkerk bezit één der oudste parochietitels en werd als vrije kerk
gesticht, later door de Berthouts, heren van Grimbergen, tot eigenkerk gemaakt.
Na de Grimbergse oorlog in 1159 viel de Borgtkerk onder rechtstreeks beheer van
de pastoor van Grimbergen die zelf afhankelijk was van de abdij.
Pas rond 1500 is er opnieuw sprake van de Borgtkerk, toen een nieuw kerkgebouw
is opgericht.
Het huidige éénbeukige schip dat is opgetrokken uit kalkzandsteen in gotische
stijl, dateert volgens Delestré van 1635, maar is mogelijk ouder. In 1852
vergrote pastoor Falet het kerkje door het koor te herbouwen en een transept toe
te voegen; zie zuidelijke transeptarm met smeedijzeren datering en ruitvormige
gedenksteen: "DEEZE / KERK IS / VERGROOT DOOR / DEN EERWEERDEN HEER / P.J. FALET
PASTOOR DEZER / PAROCHIE / 1852".
De westbouw met klokkentoren dateert van 1864, vermoedelijk naar ontwerp
architect Van Assche. Na klachten over grondverschuivingen bouwde men in 1888
rond het kerkhof een muur. Een jaar later werd het parament van het schip
gerestaureerd en verving men de afzaat van de plint alsook het maaswerk en de
dorpels van de vensters door Euvillesteen. In 1953 werden de steunmuren rond de
kerk vernieuwd en versterkt, naar verluidt met kalkzandstenen afkomstig van het
oud kasteel van de graven Van Ribaucourt van Perk. De beide sacristieën werden
in 1981 op het kadaster ingetekend. Het exterieur en het interieur hebben recent
een opknapbeurt gekregen.
De plattegrond ontvouwt een eenbeukig schip van drie traveeën met een transept
en koor van één travee en vlakke sluiting; aan weerszijde van het koor is er een
sacristie.
Overwegend opgetrokken uit baksteen, met uitzondering van het gotische schip in
lokale kalkzandsteen (zie bouwchronologie). Het geheel onder leien zadeldaken,
de sacristieën onder plat dak.
De westpartij wordt bekroond door een klokkentorentje onder ingesnoerde
naaldspits met bekronend ijzeren kruis en sterk overkragende kroonlijst op
hardstenen consolen. Decoratief uitgewerkte door veelvuldig gebruik van
gesinterde baksteen voor onder meer de plint, hoekkettingen, aflijning van de
top en muuropeningen en arduin voor onder meer de afzaten, waterlijst, consolen,
poort- en oculusomlijsting. Op de hoeken twee versneden steunberen waartussen
een spitsboogpoort onder druiplijst overgaand in een kordon bekroond door een
nagenoeg blind oculus.
De kerk wordt geritmeerd door eenvoudige steunberen waartussen spitsboogvensters
met maaswerk en arduinen dorpels; laatst genoemde gerestaureerd in het schip.
Oostgevel voorzien van een breed risaliet met een gekruisigde Christus in
gepolychromeerde terracotta onder een recente luifel.
Sobere bepleisterde en wit geschilderde ruimte onder kruisgewelven tussen
gordelbogen die in het schip uitlopen op consoles; een hardstenen tegelvloer.
Schilderijen: Calvarie met Maria Magdalena, Vlaamse school, 18de eeuw, doek;
Heilige Hieronymus, Vlaamse school, 18de eeuw, doek; Jezus ontmoet zijn moeder,
Vlaamse school, 18de eeuw, doek.
Beeldhouwwerken: Heilige Donatus van Munstereifel, circa 1840, gepolychromeerd
hout; Heilige Barbara, stijl 16de eeuw, tweede helft 19de eeuw, gepolychromeerd
hout.
Grafstenen: Pauwels Van Der Borght († 1639) en zijn echtgenote Elisabeth Leemans
(† 1652); Guiliam Van Der Elst († 1652).
Meubilair: hoofdaltaar met Heilig Hartbeeld, 19de eeuw,
tabernakel met vis en pelikaan, onder altaartafel plaasteren beeld van Jezus
liggend in het graf, circa 1950, marmer en brons;
neogotisch Sint-Salvatoraltaar, met gepolychromeerd terracottabeeld van Christus
Zaligmaker, tafel met Lam van de Apocalyps, tweede helft 19de eeuw, hout (noordtransept).
Preekstoel, voet en klankbord, 18de eeuw, hout, kuip, 20ste eeuw uit eternit.
Biechtstoel, met vier helmbeelden, tweede helft 17de eeuw, hout; biechtstoel met
twee hermbeelden, eerste helft 18de eeuw, hout.
Communiebank (restant van), 18de eeuw (?), hout. Doopvont, eerste helft 20ste
eeuw, blauwe hardsteen met een koperen deksel. Moderne abstracte glasramen.
Orgel, auteur onbekend, vroeg 19de eeuws, beschermd volgens KB 11/09/1979.
Bron: Van Damme M. met medewerking van Debacker I. & Boekstal P. 2005:
Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente
Grimbergen, Deelgemeenten Grimbergen, Beigem, Humbeek en Strombeek-Bever, Bouwen
door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB4, (onuitgegeven werkdocumenten).
Auteur: Van Damme, Marjolijn
|
