|
<<nieuw>> Zonen van Noorse Spitfire - piloten
bezoeken Grimbergen <<nieuw>>
Vliegveld Grimbergen, van oorlogsvluchten tot
sportvliegerij
In dit artikel schetsen we zeer
beknopt de historiek van het Grimbergse vliegveld.
Vanaf 4 september 1939 begonnen Belgische militairen met de aanleg van
een reservevliegveld. Achtenvijftig hectaren vruchtbare landbouwgrond,
gelegen tussen de Oyenbrugstraat en de Lintkasteelstraat werden
gedraineerd, genivelleerd en met gras bezaaid.
In de meidagen van 1940 maakten enkele Belgische escadrilles gebruik van
het vliegveld. Hun Fairey Fox en Fiat CR.42 bleken allerminst opgewassen
tegen de Duitse Luftwaffe. Op 18 mei was het veld al in handen gevallen
van de bezetter. Twee maanden later begon de Duitse Bauleitung met de
uitbreiding van het vliegveld. In zijn kantoor aan het tramstation van
Grimbergen, tekende burgerlijk ingenieur Hunzinger de plannen voor de
Fliegerhorst Grimbergen. Alsmaar meer terreinen werden in beslag genomen
en landbouwers werden opgevorderd voor de grondwerken. Duitsers begonnen
met de aanleg of de verbetering van de wegen (Oyenbrugstraat,
Gasthuispachthofstraat, ...), in flaktorens en barakken zaten de
soldaten van de vliegveldverdediging. De Luftwaffe moest ontvangen
worden op een goed uitgerust vliegveld. Een Belgische aannemer werd
verplicht om een modern waterleidingnet op het vliegveld te installeren.
 |
De Duitse bezetter
bouwde schuilplaatsen voor vliegtuigen in de buurt van Diegemput.
(Archief Frans Van Humbeek) |
Het zouden vooral de Wekusta ‘Westa’ 26 en het Jagdgeschwader JG26 zijn
die Grimbergen een tijdlang als thuisbasis gebruikten. De eerste eenheid
maakte met Dornier Do 17 en Heinkel He 111 foto's en waarnemingen van de
weersgesteldheid boven Groot-Brittannië. Deze gegevens werden
doorgestuurd naar het hoofdkwartier van de Luftwaffe in het Brusselse
Palace-hotel. JG26 was uitgerust met Focke-Wulf Fw190.
 |
Toren voor luchtafweer
nabij de Sint-Niklaashoeve (Foto Huysegoms, archief Frans Van
Humbeek) |
Op 10 april 1944 werden een aantal huizen in de buurt van het vliegveld
beschadigd door brandbommen, er vielen drie doden.
Op 6 juni 1944 landden de geallieerden in Normandië, op 3 september 1944
werd Grimbergen bevrijd. Drie dagen later kwam een voorhoede van de 122
Wing op Grimbergen aan (RAF-vliegveldcode B-60). Drie squadrons van de
122 Wing (19, 65, 122 Sqn) kregen de taak om met hun Mustangs de
bevoorrading en de terugtocht van de Duitse troepen te bemoeilijken. Ook
de operaties te Arnhem werden vanop Grimbergen gesteund, tientallen
C-47's stonden hier gestationeerd. Op 28 september 1944 namen drie
Tempest squadrons (3, 56, 486 Sqn, Nieuw-Zeelanders) de plaats in van de
Mustangs. Van 6 oktober tot 22 december stond de 132 ‘Noorse’ Wing op
Grimbergen, dit keer met Spitfires (331, 332, 66, 127 Sqn.) Vele piloten
werden opgevangen door Grimbergse gezinnen, na vijftig jaar spreken deze
piloten nog vol eerbied over de gastvrijheid van de plaatselijke
bewoners. Ze konden genieten van warme huiskamers, hun klamme tenten
werden hier zelden gebruikt.
 |
Het opstijgen van een
Dakota, klaar voor de start vanop Grimbergen, vermoedelijk
september 1944. Merk de Grimbergse basiliek in de achtergrond.
(Foto H.W. Baker, archief Frans Van Humbeek) |
Op 1 januari 1945 werd het vliegveld aangevallen door Duitse
jachtvliegtuigen. Meerdere jagers werden neergehaald door het
luchtafweer, een Focke-Wulf Fw 190 kwam op een huis in de Schapenbaan
terecht. Een andere Duitse jager viel nabij het Lintkasteel.
Van januari 1945 tot april 1945 werd de 131 ‘Poolse’ Wing (302, 317, 308
Sqn) op Grimbergen gebaseerd. Ook de Polen konden rekenen op de
sympathie van de omwonenden. Begin 1945 ‘landde’ een V1 op het vliegveld
en kwam tot stilstand tegen een door de Polen als slaapplaats gebruikte
woning in de Oyenbrugstraat. Gelukkig kwam het vreselijke tuig niet tot
ontploffing.
 |
Grimbergenaars laten
zich samen met soldaten fotograferen voor een onontplofte V1 die
in de buurt van het vliegveld tegen een verblijf van het 308
Polish Squadron was terecht gekomen. (Archief Frans Van Humbeek) |
Een spectaculaire noodlanding was deze van de B-17G (401 Bomber Group,
614 Bomber Squadron). Op 10 januari 1945 landde de door luchtafweer
geraakte bommenwerper in het besneeuwde Paalveld. De bemanning
overleefde de kraaklanding. Een boordschutter van de Hard Seventeen , Ed
Dana (°1923, †2013) bracht op 16 mei 2007 een memorabel bezoek aan
Grimbergen. Vilvoordenaar Louis Renotte overhandigde Ed een verwarmer
van vliegkledij die hij in 1945 uit de neergekomen Hard Seventeen had
verwijderd.
|
De B-17G Hard Seventeen
in het besneeuwde Paalveld. Rechts achteraan de basiliek. De
bommenwerper werd deskundig gedemonteerd door de
burgerbevolking, noem het oorlogsrecyclage. (Archief Frans Van
Humbeek)
 |
Burgers laten zich graag
fotograferen bij de Hard Seventeen. Vergelijk de staartnummers
met deze op de vorige foto. (Foto Roger Van Gansbeke, archief
Frans Van Humbeek) |
|
|
In 2007 ontving het
Grimbergse gemeentebestuur Ed Dana (rechts), staartschutter van
de Hard Seventeen, op het gemeentehuis. Grimbergenaars die de
oorlog van nabij hadden meegemaakt, deden graag een praatje met
Ed. V.l.n.r. Jean ‘Pneu’ Van de Velde (°1934, †2009), Pierre De
Buyser en Frans Augustyniak (°1923, †2012.) Deze laatste was van
Poolse nationaliteit, deed tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst
bij de Poolse Wing op het Grimbergse vliegveld en bleef na de
oorlog in Humbeek (Grimbergen) wonen. |
|
Naast de piloten en hun vliegtuigen maakten natuurlijk verschillende
steuneenheden gebruik van het vliegveld, van Airfield Construction Units
(aanleg vliegvelden) tot Salvage Units (ophalen van neergestorte
vliegtuigen.) Vanaf mei 1945 werd het vliegveld gebruikt door de
Amerikanen. Ze stockeerden hier legermateriaal (o.a. Shermantanks)
alvorens het verkocht of teruggestuurd werd naar de Verenigde Staten.
 |
Geschilderde
wegwijzers uit de Tweede Wereldoorlog zijn een zeldzaamheid. Op
de hoek van de Rijkenhoekstraat en de Veldkantstraat vinden we
op de gevel van een woning nog de resten van een wegwijzer voor
de ‘Headquarters Engineers’. (Foto Frans Van Humbeek) |
Vanaf mei 1946 begonnen de militairen delen van
het vliegveld terug te geven aan de burgerlijke autoriteiten. Die
beslisten al vrij snel om van Grimbergen een belangrijk
toerismevliegveld te maken, sportvliegtuigen moesten dan minder gebruik
maken van de nieuwe nationale luchthaven van Melsbroek. Reeds in 1946
konden de eerste zweef- en sportvliegtuigen landen op Grimbergen.
Vliegclubs en diverse luchtvaartfirma’s kwamen zich op het vliegveld
vestigen, het werd beheerd door de toenmalige Regie der Luchtwegen (RLW).
In november 1947 werden twee unieke, ronde loodsen officieel ingewijd
door verkeersminister Achille Van Acker, eind 1948 waren beiden loodsen
volledig afgewerkt. De ronde, betonnen constructies zijn nog altijd een
unicum in de Belgische architectuur. Voor het ontwerp tekende Alfred
Hardy (°1900, †1965), de firma Blaton voerde de betonwerken uit. Ook
deze loodsen zijn officieel beschermd als monument.
 |
Bouw van de ronde
vliegtuigloodsen op het Grimbergse vliegveld, een architecturaal
huzarenstukje. De loodsen genieten nog altijd zeer veel
belangstelling van de huidige generatie architectuurstudenten.
(Foto Blaton, archief Frans Van Humbeek) |
Ongetwijfeld de belangrijkste gebruiker van het vliegveld was de
Burgerluchtvaartschool. Die ging zich in 1952 vestigen in een voormalig
tankstation van Shell (kant Oyenbrugstraat.) In 1959 werd een nieuw
schoolgebouw ingehuldigd in de buurt van Diegemput. Begin jaren negentig
werd de vliegopleiding overgebracht naar de Verenigde Staten. De eerste
Burgerluchtvaartschool van België werd in augustus 2010 gesloopt en het
maakte plaats voor het jeugdOntmoetingsCentrum (JOC). Het gebouw dat
vanaf eind jaren vijftig dienst deed als leslokaal brandde volledig af
op 19 juli 1994.
 |
Een instructeur van de
Burgerluchtvaartschool met zijn leerlingen bij het schoolgebouw
in de buurt van de huidige ingang van het Lintbos. Bij de de
Havilland Tiger Moth staan ook enkele Congolese studenten die in
België hun opleiding voltooiden. (Foto Sabena, archief Frans Van
Humbeek.) |
In het kader van de staatshervorming werd het vliegveld op 17 januari
1989 overgedragen van de Regie der Luchtwegen naar de Vlaamse
Gemeenschap. Momenteel zorgt de vzw Recreatief Vliegveld Grimbergen,
dank zij heel wat vrijwilligerswerk, voor een rendabele en efficiënte
exploitatie van het vliegveld. Ongeveer de helft (55 ha) van het
vroegere burgerlijke vliegveld kreeg vanaf 2001 een bestemming als
bosgebied, het huidige Lintbos. De gemeente, die eigenaar is van het
gebied, gaf het in erfpacht aan het Agentschap voor Natuur en Bos. In
dit wandelgebied heeft het Agentschap gelukkig enkele sporen bewaard van
het vroegere oorlogsvliegveld, ondermeer oude taxibanen.
 |
Het Grimbergse
vliegveld en het Lintbos, in mei 2012 gezien vanuit een
Goodyear-luchtschip. (Foto Frans Van Humbeek) |
Als afsluiter van dit artikel kan je dus best gaan genieten van een
bezoek aan het vliegveld of aan het Lintbos (
www.youtube.com/watch?v=LfDrmoGTXZE ).
Frans Van Humbeek
Foto's en getuigenissen over het vliegveld van Grimbergen blijven welkom
bij Frans Van Humbeek (Kruipstraat 36, 1850 Grimbergen,
frans@hangarflying.be
,
www.hangarflying.be )
|
